महाराष्ट्र लोकसेवा हक्क अधिनियम
महाराष्ट्र राज्यातील नागरिकांना शासनामार्फत व शासनाचे अधिनस्त सर्व सार्वजनिक प्राधिकरणांमार्फत दिल्या जाणाऱ्या अधिसूचित सेवा पारदर्शक, गतिमान व विहित कालमर्यादेत देण्यासाठी महाराष्ट्र लोकसेवा हक्क अधिनियम 2015 पारित करण्यात आला असून तो दि. 28.04.2015 पासून अंमलात आहे. नागरिकांना सुलभ व कालमर्यादेत सेवा मिळाव्यात हे त्याचे उद्दिष्ट आहे. वरीलप्रमाणे अधिसूचित सेवा नागरिकांना दिल्या जात आहेत किंवा नाही यावर देखरेख, समन्वय, सनियंत्रण ठेवण्यासाठी व या संदर्भात सुधारणा सुचविण्यासाठी उपरोक्त कायद्यान्वये महाराष्ट्र राज्य सेवा हक्क आयोग गठीत करण्यात आला असून आयोगामध्ये एक मुख्य आयुक्त व सहा आयुक्त कार्यरत आहेत. आयोगाचे मुख्यालय नविन प्रशासकीय भवन, मंत्रालयासमोर, मुंबई येथे असून सहा विभागातील मुख्यालयाच्या ठिकाणी आयुक्तांची कार्यालये आहेत. पात्र नागरीकांना विहित वेळेत सेवा न मिळाल्यास अथवा नियमोचित कारणाशिवाय ती नाकारल्यास अशा निर्णयाविरुद्ध संबंधितांना वरीष्ठांकडे प्रथम व द्वितीय अपिल करता येते व तरीही समाधान न झाल्यास आयोगाकडे तृतीय अपिल करता येते. कसूरदार अधिकाऱ्यास प्रतिप्रकरण रु. 5000/- पर्यंत दंड होऊ शकतो. या विभागामार्फत दिल्या जाणाऱ्या अधिसुचित सेवांची यादी सोबतच्या प्रपत्रात दिली आहे.
महाराष्ट्र राज्य सेवा हक्क आयोगाची वेबसाईट खालीलप्रमाणे आहे :-https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in
अ.क्र. | विभागाचे नाव | लोकसेवेचे नांव | लोकसेवा पुरविण्यासाठीची कालमर्यादा (कामकाजाचे दिवस) | अर्जाचा विहित नमुना व असल्यास शुल्क | पदनिर्देशित अधिकारी | प्रथम अपील प्राधिकारी | व्दितीय अपील प्राधिकारी |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | महिला व बाल कल्याण विभाग | अंगणवाडीतील गरोदर मातांची नोंदणी करणे | 1 दिवस | निशुल्क | अंगणवाडी सेविका | अंगणवाडी पर्यवेक्षिका | बाल विकास प्रकल्प अधिकारी |
2 | महिला व बाल कल्याण विभाग | 06 महिने ते 3 वर्षापर्यंतच्या मुलींची अंगणवाडीत नोंदणी करणे | 1 दिवस | निशुल्क | अंगणवाडी सेविका | अंगणवाडी पर्यवेक्षिका | बाल विकास प्रकल्प अधिकारी |
3 | महिला व बाल कल्याण विभाग | 03 वर्षे ते 6 वर्षापर्यंतच्या मुलींची अंगणवाडीत नोंदणी करणे | 1 दिवस | निशुल्क | अंगणवाडी सेविका | अंगणवाडी पर्यवेक्षिका | बाल विकास प्रकल्प अधिकारी |
4 | महिला व बाल कल्याण विभाग | किशोर शक्ती योजनेतंर्गत मुलींची नोंदणी करणे | 1 दिवस | निशुल्क | अंगणवाडी सेविका | अंगणवाडी पर्यवेक्षिका | बाल विकास प्रकल्प अधिकारी |
5 | आरोग्य विभाग | जननी सुरक्षा योजना | प्रसुतीनंतर ७ दिवस | निशुल्क | वैद्यकीय अधिकारी | तालुका आरोग्य अधिकारी | जिल्हा आरोग्य अधिकारी |
6 | आरोग्य विभाग | जननी शिशु सुरक्षा योजना | ७ दिवस | निशुल्क | वैद्यकीय अधिकारी | तालुका आरोग्य अधिकारी | जिल्हा आरोग्य अधिकारी |
7 | आरोग्य विभाग | शुश्रृषागृह नोंदणी (महाराष्ट्र नर्सिंग होम ॲक्ट-1949 कलम 3) | ७ दिवस | निशुल्क | वैद्यकीय अधिकारी | तालुका आरोग्य अधिकारी | जिल्हा आरोग्य अधिकारी |
8 | आरोग्य विभाग | 1) जनुकीय समुपदेशन केंद्र 2) जनुकीय प्रयोगशाळ 3) जनुकीय दवाखाना 4) अल्ट्रासाउंड दवाखाना व इमेजिंग सेंटर या सेवांची पि.सी.पी.एन.डी.टी. ॲक्ट 1994, कलम 18 अंतर्गत नोंदणी | ७ दिवस | निशुल्क | वैद्यकीय अधिकारी | तालुका आरोग्य अधिकारी | जिल्हा आरोग्य अधिकारी |
9 | आरोग्य विभाग | मानवी अवयव प्रत्यारोपन कायदा 1994, खंड 15 अंतर्गत रुग्णालयाची नोंदणी/पुननोंदणी | 70 दिवस | निशुल्क | वैद्यकीय अधिकारी | तालुका आरोग्य अधिकारी | जिल्हा आरोग्य अधिकारी |
10 | शिक्षण विभाग (प्राथमिक) | विद्यार्थ्याच्या शाळा सोडल्याच्या दाखल्यावर प्रतीस्वाक्षरी देणे महाराष्ट्र राज्याबाहेर शिक्षणाकरीता (प्राथमिक शाळेसाठी) | 7 दिवस | निशुल्क | श्री.दिलीप कुडमेथे वरिष्ठ सहाय्यक | श्रीमती निता गावंडे उपशिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) | श्री.प्रकाश मधुसूदन मिश्रा शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) |
11 | शिक्षण विभाग (प्राथमिक) | विद्यार्थ्याचे नाव/जन्म तारीख/नाव/तत्सम यामध्ये बदल/दुरुस्ती मान्यता आदेश(प्राथमिक शाळा) | 7 दिवस | निशुल्क | श्री.दिलीप कुडमेथे वरिष्ठ सहाय्यक | श्रीमती निता गावंडे उपशिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) | श्री.प्रकाश मधुसूदन मिश्रा शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) |
12 | शिक्षण विभाग (प्राथमिक) | खाजगी अनुदानीत शिक्षक/शिक्षकेत्तर कर्मचारी यांचे वैद्यकिय खर्चाच्या देयकाच्या प्रतीपूर्ती रुपये दोन लाख पर्यंतचे मंजुरीचे आदेश देणे (खाजगी प्राथमिक शाळेसाठी) | 7 दिवस | निशुल्क | श्री.दिलीप कुडमेथे वरिष्ठ सहाय्यक | श्रीमती निता गावंडे उपशिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) | श्री.प्रकाश मधुसूदन मिश्रा शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) |
13 | शिक्षण विभाग (प्राथमिक) | खाजगी प्राथमिक शाळामधील शिक्षक/शिक्षकेत्तर कर्मचारी यांच्या वैयक्तिक मान्यता आदेश | 30 दिवस | निशुल्क | श्री.दिलीप कुडमेथे वरिष्ठ सहाय्यक | श्रीमती निता गावंडे उपशिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) | श्री.प्रकाश मधुसूदन मिश्रा शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) |
14 | शिक्षण विभाग (प्राथमिक) | खाजगी प्राथमिक शाळामधील मुख्याध्यापक पदावरील पदोन्नतीस मान्यता आदेश | 30 दिवस | निशुल्क | श्री.दिलीप कुडमेथे वरिष्ठ सहाय्यक | श्रीमती निता गावंडे उपशिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) | श्री.प्रकाश मधुसूदन मिश्रा शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) |
15 | लघु पाटबंधारे विभाग | पाणी वापर संस्थेस देय पाणी हक्क मंजुरी देणे | 15 दिवस (हंगाम सुरु झाल्या नंतर) | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी जिल्हा जलसंधारण अधिकारी | संबंधित उपविभागीय जलसंधारण अधिकारी | जिल्हा जलसंधारण अधिकारी |
16 | लघु पाटबंधारे विभाग | बिगर सिंचन पाणीपट्टी थकबाकी दाखला देणे | 15 दिवस | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी जिल्हा जलसंधारण अधिकारी | संबंधित उपविभागीय जलसंधारण अधिकारी | जिल्हा जलसंधारण अधिकारी |
17 | लघु पाटबंधारे विभाग | पाणी वापर संस्थेस पाणी पट्टी थकबाकी दाखला देणे | 15 दिवस दिवस | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी | संबंधित उपविभागीय जलसंधारण अधिकारी | जिल्हा जलसंधारण अधिकारी |
18 | लघु पाटबंधारे विभाग | पाणी पट्टी देयक तक्रार निरासन करणे | 15 दिवस | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी | संबंधित उपविभागीय जलसंधारण अधिकारी | जिल्हा जलसंधारण अधिकारी |
19 | लघु पाटबंधारे विभाग | लाभक्षेत्राचा दाखला देणे | 15 दिवस | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी | प्रादेशिक जलसंधारण अधिकारी | अप्पर आयुक्त जलसंधारण | 20 | लघु पाटबंधारे विभाग | ग्रामपंचायत/जिल्हा परिषद/नगर पालिका/नगर परिषद/नगर पंचायत/कटक मंडळे (Cantonment Board) यांना घरघुती वापर परवाना देणे | 3 दिवस | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी | प्रादेशिक जलसंधारण अधिकारी | अप्पर आयुक्त जलसंधारण |
21 | लघु पाटबंधारे विभाग | महानगर पालिका, खाजगी विकासक, विशेष नगर विकास प्रमुख यांना घरघुती / औद्योगिक पाणी वापर परवाना देणे | 3 दिवस | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी | प्रादेशिक जलसंधारण अधिकारी | अप्पर आयुक्त जलसंधारण |
22 | लघु पाटबंधारे विभाग | औद्योगिक प्रयोजनासाठी वापर परवाना देणे | 6 महिने | निशुल्क | संबंधित जलसंधारण अधिकारी | प्रादेशिक जलसंधारण अधिकारी | अप्पर आयुक्त जलसंधारण |
23 | समाज कल्याण विभाग | अनुदानित दिव्यांगाच्या शाळा/कर्मशाळेतील रिक्त पदे भरण्याकरीत स्वयंसेवीसंस्थांना नाहरकत प्रमाणपत्र देणे | 3 महीने | निशुल्क | आयुक्त दिव्यांग कल्याण म.रा.पुणे | सचिव ,दिव्यांग कल्याण विभाग मंत्रालय म.रा.मुंबई | मा.मंत्री,दिव्यांग कल्याण विभाग |
24 | समाज कल्याण विभाग | दिव्यांग व्यक्ती हक्क अधिनियम 2016 च्या कलम 49 मधील तरतुदीप्रमाणे दिव्यांग क्षेत्रात पुनर्वसनविषयक कार्यकरण्यसाठी संस्थांना नोंदणी प्रमाणपत्र देणे | 3 महीने | निशुल्क | आयुक्त दिव्यांग कल्याण म.रा.पुणे | सचिव ,दिव्यांग कल्याण विभाग मंत्रालय म.रा.मुंबई | मा.मंत्री,दिव्यांग कल्याण विभाग |
25 | पंचायत विभाग अंतर्गत ग्रामपंचायत कार्यालय | जन्म नोंद दाखला | ७ दिवस | निशुल्क | ग्रामपंचायत अधिकारी | सहाय्यक गटविकास अधिकारी | गटविकास अधिकारी |
26 | पंचायत विभाग अंतर्गत ग्रामपंचायत | मृत्यू नोंद दाखला | ७ दिवस | निशुल्क | ग्रामपंचायत अधिकारी | सहाय्यक गटविकास अधिकारी | गटविकास अधिकारी | 27 | पंचायत विभाग अंतर्गत ग्रामपंचायत | विवाह नोंद दाखला | ७ दिवस | निशुल्क | ग्रामपंचायत अधिकारी | सहाय्यक गटविकास अधिकारी | गटविकास अधिकारी | 28 | पंचायत विभाग अंतर्गत ग्रामपंचायत | दारिद्र रेषेखालील असल्याचा दाखला | ७ दिवस | निशुल्क | ग्रामपंचायत अधिकारी | सहाय्यक गटविकास अधिकारी | गटविकास अधिकारी | 29 | पंचायत विभाग अंतर्गत ग्रामपंचायत | नमुना 8 हा उतारा | 5 दिवस | निशुल्क | ग्रामपंचायत अधिकारी | सहाय्यक गटविकास अधिकारी | गटविकास अधिकारी | 30 | पंचायत विभाग अंतर्गत ग्रामपंचायत | निराधार असल्याचा दाखला | 20 दिवस | निशुल्क | ग्रामपंचायत अधिकारी | सहाय्यक गटविकास अधिकारी | गटविकास अधिकारी |